Mükemmeliyetçilik nedir?

Mükemmeliyetçilik bir hastalık veya bozukluk değildir. İnsanların ulaşılmaz hedeflere ulaşmaya çalışırken, karşılanması imkânsız, gerçekle bağdaşmayan, yüksek standartlar oluşturdukları bir zihin durumudur.

Mükemmeliyetçilik ne değildir?

Mükemmeliyetçiler sıkı çalışma ile ulaşılabilecek iyi bir başarı için değil, ulaşılması imkansız olan mükemmellik için çalışırlar.Kafalarındaki mükemmellik algısına ulaşamadıkları zaman veya bu imaj azıcık bozulduğunda kendilerini acımasızca eleştirirler.

Çıkış yolu olmayan çifte çıkmazlı bu yolda kendilerine kolayca tuzağa düşürürler. Her şey siyah. beyaz, doğru. yanlış, iyi. kötüdür. Bir görevin yapılabilmesi için sadece tek bir yol vardır. Eğer bu yol işlemezse başarısız olmuşlardır

Sonunda başarısız olma korkusu hedefleri belirlemelerini ve bunları gerçekleştirmelerini engeller. Erteleme, yetersizlik, okula gitmek istememe, ödevleri yapmama, ders çalışmama gibi davranışlar sergileyebilirler. Bazı çocuklar için hem akademik hem sosyal gelişimleri olumsuz etkilenir. Depresyon, kaygı bozukluğu veya yeme bozukluğu açısından risk yaratabilir.

Mükemmeliyetçilik Belirtileri Nelerdir?

● Yüksek düzeyde kaygı ve gerginlik
● Kontrolcülük ve takıntılı
● Risk almaktan veya yeni şeyler denemekten korkma,
● Başarısızlık karışışında dehşete kapılma
● Öz değeri düşük ve kendini başkalarıyla olumsuz bir şekilde karşılaştırma

● Başarılarını ve becerilerini olduğunu inkar etme
● Ödevlerine başlamak ve bitirmek zorlanma
● Mutsuz, tatminsiz, çökmüş ve depresif hissetme
● Ailesinden ve arkadaşlarından da aynı tutumu bekleme
● Yakın ilişkiler kurmakta zorlanma
● Kendilerinden hep olumsuz bahsetme
● Suçluluk ve utanç duyguları

Mükemmeliyetçi çocukların en büyük problemi yeterince iyi olamayacakları kaygısıyla yeni durumlar karşısında hemen pes etmeleri ya da risk almaktan tamamen kaçınmalarıdır. Yeni şeyleri denemeye direnç de doğal olarak bu çocukların gerçek potansiyellerinin gerisinde kalması anlamına gelir.

Neden Mükemmeliyetçi Olunur?

Bunun için mükemmel bir cevap olmasa da birkaç teori bu konuda ileri sürülmektedir.

1. Biyolojik teoriler doğuştan getirdiğimiz kişilik özelikleri ve mizaç özeliklerini işaret etmektedir.
2. Ebeveynlik stilleri ve beklentileri: mükemmeliyetçi ebeveynle
3. Yaşamda büyük değişiklikler ve travmalar: güvensiz, istikrarsız, dengesiz his edildiğinde yeniden kontrolü kazanmaya çalışmak en olağan duygudur.
4. Kültürel normlar ve davranışlar: Yarışmacı bir dünyada, sadece sonuca odaklanılan bir dünyada, toplumun tek kabul ettiği değer hedefe ulaşmak olduğunda, sadece başarılı olduğunuzda övgü aldığınızda, en popüler öğrenci olduğunuzda beğenilmeniz ve takdir edilmeniz de pekiştirebilir.

Ebeveyn Olarak Ne Yapabilirsiniz?

1. Kendinizi bu konuda eğitin
2. Çocuğunuzu, kendinizi ve diğer aile üyelerini gözlemleyin. Farkında olmadan söylediklerinizi veya yaptıklarınızı model aldı mı? Eğer öyleyse, kendinizi değiştirmeye başlayın.
3. Esnek olun, mükemmelliği talep etmeyin, çabalamaya odaklanın
4. Çocuğunuz bir görevi tamamladığında, siz o görev mükemmel olmadığı için tekrar yapmayın.
5. Çocuk olduğunu unutmayın ve yetişkinlerin mükemmel standartları onlar için geçerli değildir.
6. Sonuncu olsa bile her zaman çabasını fark edin ve övün
7. Sevginizi başarılarına dayandırmayın. İyi bir nottan veya iyi bir ödevden ayırın.
8. Başarısızlıktan korkuyorsa risk alması için yardımcı olun. Hiçbir şey mükemmel değildir. Hiçbir şey için mutlak bir garanti yoktur. Önemli olan hayal kırıklığına ve zorluklara rağmen ilerlemektir.
9. Hatalar yaşamın bir parçasıdır, herkes hata yapar. Önemli olan başarısızlıklarla sağlıklı ve olumlu bir şekilde baş edebilmektir.
10. Kendi hayal kırıklıklarınız ve başarısızlıklarınız hakkında dürüstçe konuşun. Ne olursa olsun devam ettiğinizi ona söyleyin. Deneyimlerinizden neler öğrendiğinizi anlatın
11. Başkalarını çocuğunuzun önünde yargılamayın ve kusurlarını göstermeyin.
12. Çocuğunuza kendini ve diğerlerini kabul etmeyi öğretin
13. Televizyondan, internetten, okuldan, akranlarından aldığı mükemmeliyet mesajlarına karşı uyanık olun.

Mükemmeliyetçi çocuğunuzun endişelerini makul beklentilere dönüştürmesine yardımcı olabilirsiniz. Performans, test sonuçları ve notlara vurgu yapan akademik başarının önemini vurgulamadığınıza emin olun, okul dışı etkinliklere ağırlık verin. Çocuğunuz tenis maçında yaptıklarını söylüyorsa kimin yendiğini ve çocuğunuzun yaptığı skoru sormayın. Bunlar yerine tenisten ne kadar zevk aldığını, tenis için ne kadar çok çaba gösterdiğini, kararlılığını ve oyun sırasındaki centilmenliğini övün. Çocuğunuz yenmenin her şey demek olduğunu düşünmemeli. Ayrıca mükemmeliyetçi çocuklara boş vakitler yaratmak, etrafta boş boş dolaşmak, dinlenebilmek ve bir şeylere yetişme kaygısı olmadan oyalanmak çok iyi gelir. Tüm günlerini program ve aktivitelerle doldurmayın.

Uzman Klinik Psikolog
Beyhan Perim Seçmen